Basın İlan Kurumu, pandeminin sona ermesinin akabinde kontrollerini sıklaştırdı. Birinci altı ayda 44 vilayette 484 gazeteyi planlı biçimde denetleyen kurum, temmuz ayında ise birçok gazeteye ani kontrol gerçekleştirdi. Kontroller sırasında gazeteci cemiyetleri ile Basın İlan Kurumu Genel Şurası Üyelerinin sahibi bulundukları gazetelerde mevzuata muhalif davranıldığının ortaya çıkması herkesi şok etti.
Geçtiğimiz haziran ayında birçok vilayette sel baskınlarına ve can kayıplarına neden olan sağanak yağışların, görüldüğü vilayetlerdeki mahallî gazeteler tarafından günler sonra haber yapıldığını tespit eden Basın İlan Kurumu, gazete sayfalarının evvelden hazırlanmış ve basılmış olma ihtimalini değerlendirmeye aldı.
Tıpkı günlerde farklı şube müdürlüklerinden emsal şikayetlerin gelmesi üzerine Denetim Hizmetleri Müdürlüğü, bağımsız gazeteci üyelerin de yer aldığı denetim konseyi üyelerini ani kontrol yapmak üzere çeşitli vilayetlerde görevlendirdi.
TEK TEK TUTANAKLARA GEÇİRİLDİ
Kontrol heyeti üyelerinin gazete basımının yapıldığı matbaalarda gerçekleştirdiği kontrollerde kuşkuları ortadan kaldıran tablo ile karşı karşıya kalındı. Resmi İlan ve Reklam Yönetmeliği yeterince saat 17.00’dan evvel baskıya girmemesi gereken gazetelerin basılmış olduğu, paketlenerek dağıtım için hazır bekletildiği manzaralı kayda alındı. Günde en az 2.400 adet basması ve satması gereken gazetelerin günlük yalnızca 250 adet basıldığı anlaşıldı. Karşılaşılan görüntü tek tek tutanakla kayıtlara geçirildi.
İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Konya ve Gaziantep üzere büyük kentlerde gerçekleştirilen kontrollerde mevzuata karşıtlık tespit edilen gazetelerin Basın İlan Kurumu Genel Şurası üyesi isimlere ilişkin olması ise kontrolü gerçekleştiren isimler kadar olayı duyan herkesi şaşırttı.
Kontrol Şurası Ön Raporunu pahalandıran Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü, kontrollerde mevzuata karşıt davrandıkları tespit edilen gazeteler hakkında, sahiplerinin kim olduğuna bakılmaksızın ayrıntılı inceleme yapılması ve sonuna kadar gidilmesi kararı aldı.
KESİNLEŞMİŞ RAPOR TAMAMLANDI
Karar üzerine; alandaki baskı kontrollerinde sorun görülen gazeteler, idari ve geriye dönük içerik incelemesine tabi tutuldu. Denetim Hizmetleri Müdürlüğü, karar gereği incelemesini tamamlamasının akabinde gazeteler hakkındaki katılaşmış Kontrol Raporunu tamamladı.
Hazırlanan raporda, 30 yıldır Ankara Gazeteciler Cemiyeti Başkanlığını ve Basın İlan Kurumu Genel Şura Üyeliğini yürüten Nazmi Bilgin’in gazetesi 24 Saat’in yalnızca 250 adet basıldığı, baskı sürecinin saat 17.00’dan evvel gerçekleştirildiği, prova baskısı savunmasının yersiz olduğu zira bağlanarak balya haline getirilmiş gazetelerin üzerine bayi etiketinin yapıştırıldığının tespit edildiği belirtildi. Gazetenin, tutulması zarurî olan defterleri tutmadığı ve takımında çalışıyor gösterilen fikir emekçilerinin aslında vazife yapmadığı kaydedildi.
Bir öteki Genel Konsey Üyesi Abdi Pehlivan’ın sahibi olduğu Sonsöz ile Abdi Pehlivan’ın kızı Bahar Pehlivan’ın sahibi olduğu Zafer gazeteleri hakkında ise, 24 Saat gazetesine misal halde erken bir saatte, minimum satış koşulunun çok altında baskı yaptığı, yeniden tutulması zarurî olan defterleri tutmadığı ve takımındaki fikir emekçilerinin çalıştığının gösterir kanıta ulaşılamadığı vurgulandı.
İzmir Gazeteciler Cemiyeti ismine Lider Dilek Gappi Umdular’ın sahipliğini üstlendiği 9 Eylül’ün tutulması mecburî defterleri tutmadığı ve takımındaki fikir emekçilerinin fiilen misyon yapmadığının altı çizildi.
Umdular üzere Basın İlan Kurumu Genel Şurası Üyesi olan Türkiye Gazeteciler Federasyonu Lideri Nuri Kolaylı’nın hukukî kişi temsilciliğini üstlendiği Bursa merkezli A Gazete’nin, 49 gün boyunca mecburî defterleri tutmadığı kaydedildi.
Daha evvel İdare Şurası Üyesi olarak da misyon yapan Genel Şura Üyesi Mustafa Arslan’ın gazetesi Konya Yenigün’de ise, takımda gözüken fikir emekçilerinin fiilen vazife yaptığının tespit edilemediği ve 157 gün defter tutma zorunluluğunu yerine getirmediğinin anlaşıldığı vurgulandı.
Arslan’ın ismi daha evvel de kısa çalışma ödeneği yoluyla haksız menfaat sağlandığı tezleri ile gündeme gelmişti. Türkiye Gazeteciler Federasyonu Genel Lideri Yılmaz Karaca’nın “Kendine ilişkin gazeteye 6 ay boyunca kısa çalışma ödeneği uygulatmakla” suçladığı Arslan ise, “Gizli saklı bir şey yok” formunda karşılık vermişti.
Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü, Denetim Müdürlüğü’nün Kontrol Raporu doğrultusunda; 24 Saat, Sonsöz, Zafer ve Konya Yenigün gazetelerine evvel mahsup uyguladı, akabinde da resmi ilan yayınlama haklarını durdurdu. 9 Eylül ve A Gazete hakkında ise, yaklaşık 1 milyon Türk Lirası mahsup uygulanmasına karar verdi.
Genel Müdürlük kararı bildiri edilen gazetelerin 10 gün içinde İdare Kurulu’na itiraz hakları bulunuyor.
Her yıl 81 vilayette bine yakın gazeteyi rutin olarak kontrole tabi tutarken, gerekli gördüğü hallerde ani kontroller gerçekleştiren Basın İlan Kurumu, bahse ait ısrarlı sorularımızı ise yanıtsız bıraktı.