Amerikan Hematoloji Derneği’ne nazaran, mutlak demir eksikliği; demir depolarının önemli biçimde azalması yahut büsbütün yok olmasıyla ortaya çıkıyor ve çoklukla bayanları, çocukları, vejetaryenleri ve veganları etkiliyor. Öteki yandan, işlevsel demir eksikliği ise kâfi demir depolarının olmasına karşın, demirin bedende gereğince kullanılamamasıyla gelişiyor. Bu durum, hem erkeklerde hem de bayanlarda görülebiliyor.
Araştırmada, “18 yaş ve üzeri, kurumsal olmayan ve sivil iştirakçiler üzerinde, serum ferritin, demir ve doymamış demir bağlama kapasitesi ölçümleri yapılan bireyler” incelendi. Araştırmacılar, bu ölçümler ışığında ABD’deki yetişkinlerin büyük bir kısmının demir eksikliği riski altında olduğunu belirtti.
Demir eksikliği anemisi ise bedenin kâfi demiri emememesi, yetersiz demir içeren besin tüketimi, bedenin olağandan daha fazla demire gereksinim duyması yahut kan kaybının bedenin yerine koyabileceğinden fazla olması üzere nedenlerle ortaya çıkabiliyor.
Demir eksikliği yaşayan şahısların fark edebileceği birçok belirti var. Baş ağrısı, buz yahut toprak üzere besin dışı unsurları yeme isteği bunlar ortasında sayılabilir. Fakat bunlar yalnızca buzdağının görünen kısmı; demir eksikliği daha önemli belirtilerle kendini gösterebilir.
Eğer daima kendinizi yorgun ve güçsüz hissediyorsanız, demir eksikliğiniz olabilir. Yetersiz demir, bedeninizin kırmızı kan hücrelerini üretememesine neden olur, bu da kanın oksijen taşıma kapasitesini düşürür. Oksijenin bedenin gereksinim duyduğu yerlere ulaşamaması yorgunluk hissini artırır. Columbia Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Dr. Andrew Eisenberger, “ABD’de milyonlarca insan neredeyse boş depoyla yaşıyor zira gereğince yakıtları yok ya da yakıt, motorla yeterli bağlanamıyor,” diyor. Bu durumun, insanların potansiyellerini gerçekleştirmelerini engellediğini vurguluyor.
Nefes darlığı demir eksikliğinin yaygın belirtilerindendir. Bedende oksijen kaslara ve dokulara tesirli halde taşınamaz. Bedende oksijenin kâfi olmadığı demir eksikliğinde, rastgele bir aktivite esnasında beden daha fazla oksijen almaya çalışır ve bu daha süratli nefes alıp vermeye neden olur. Sonuç olarak da nefes darlığı ortaya çıkar.
Kana kırmızı rengini veren hemoglobin, bedende demir eksikliği kelam konusu olunca kana kırmızı rengi olması gerektiği biçimde veremez. Bu da cilt renginde solmaya neden olur.
Demir eksikliği nedeniyle el ve ayaklara daha az oksijen taşınır. Bu da el ve ayaklarda soğumaya ve üşümeye neden olur. Öteki yandan demir düzeyi düşük olduğunda kemik iliği kâfi ölçüde kırmızı kan hücresi üretemez, bu da kan hacminin düşük olmasına ve dokulara kan akışının azalmasına neden olur. Ellerinize ve ayaklarınıza kan akışının azalması da karıncalanma hissi yaratır.
Demir, bağışıklık sisteminin olağan gelişimi için gereklidir. Demir eksikliği bağışıklık hücrelerinin çoğalması ve enfeksiyona karşı spesifik karşılığın oluşturulması için gerekli olan demirin eksikliği bu kapasiteyi tesirler. Dolayısı ile bedende demir yaşanacak demir eksikliği, bağışıklık sisteminin patojenlerle savaşma yeteneğini zayıflatır ve bağışıklığın ziyanlı bakterilerin büyümesini engellemesini de zorlaştıracaktır.
Demir kırmızı kan hücrelerinin üretimi için gereklidir. Demir eksikliğine bağlı kırmızı kan hücrelerinin düzeyi düşük olabileceği için beyin de dahil olmak üzere bedenin tüm kısımları kâfi oksijen alamayabilir. Beynin gereğince oksijen alamaması beynin çalışma halini değiştirebilir ve hatta beyindeki kan damarları şişebilir ve bu baş ağrıları yahut migren ataklarına neden olabilir. Ayrıyeten demir eksikliği nedeniyle değişecek dopamin ve östrojen düzeyleri de baş ağrısı ile bağlıdır.
Vücut demir yoksunluğu yaşadığında kas güçsüzlüğüne, yorgunluğa ve odaklanamamaya neden olabilir, bu da dik durabilmeyi zorlaştırabileceği için istikrar kaybı ve baş dönmesi görülür.
Saç büyümesi hücrelerin kullanabildiği oksijen ölçüsü ile bağlantılıdır. Kuru saçlar, saçların zayıflaması ve dökülmesi demir eksikliğinde görülen belirtilerdendir.
Tırnak plağının kaşık biçimini alması, tırnakların basitçe çatlaması ve kırılması da demir eksikliğinin bir öbür belirtisidir. Bedende ki demir eksikliği giderildiğinde genelde bu semptom düzeliyor olur.
Vücutta demir eksik olduğunda uyku da dahil olmak üzere günlük rutinleri için gerekli olan kıymetli hormonları üretemez. Rastgele bir hormon yahut besin eksikliği, uykusuzluk da dahil olmak üzere uyku bozukluklarına ve rahatsızlıklara neden olabilir. Demir eksikliğiniz varsa uyku sisteminizde değişiklikler fark edebilirsiniz.
Yeterli demir olmadığında bedenin atardamarları daha fazla kan sağlamak için daha fazla pompalamak zorunda kalır. Kulaklar kan akışındaki değişikliklere karşı çok hassas olduğundan bu hissedilebilir. Birtakım durumlarda, bu durum pulsatil kulak çınlaması olarak bilinen kalp atışının nabzına benzeyebilir.
Demir eksikliğinde, lisanda iltihaplanmaya bağlı şişme, yara oluşması, ağız kuruması, ağız köşelerinde çatlaklar meydana gelebilir.
Demir kaslara ve beyne oksijen taşır ve hem zihinsel hem de fizikî performans için çok değerlidir. Düşük demir düzeyleri odaklanma eksikliğine, sinirliliğin artmasına ve dayanıklılığın azalmasına neden olabilir.
Demir eksikliğinde düşük hemoglobin düzeyleri kalbin oksijen taşımak için daha fazla çalışmasına neden olur. Bu sistemsiz kalp atışları ve kalbin daha süratli atmasına neden olur.
Yorgunluk ve halsizlik kişinin modunu düşürüp, ister istemez keder hissine kapılmasına neden olur. Ayrıyeten aneminin neden olduğu beyindeki oksijen eksikliği, beynin işlevlerini etkileyebilir ve ruh hali bozukluklarına ve depresyona yol açabilir.
Bu makalede yer alan bilgiler sırf eğitim ve bilgilendirme gayelidir ve sıhhat yahut tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Bir tıbbi durum yahut sıhhat amaçlarınız hakkında rastgele bir sorunuz varsa, her vakit bir doktor veya diğer nitelikli sıhhat hizmeti sağlayıcısına danışın.